Fazy i skutki wypalenia zawodowego

„Do wypalenia jeden krok… jeden, jedyny, nigdy więcej…”

Wypalenie zawodowe może dotyczyć każdej osoby i na każdym stanowisku. Fazy i skutki wypalenia zawodowego pojawiają się narastająco i często bywa, że nie są kojarzone z syndromem wypalenia. Jeden z popularnych modeli wypalenia zawodowego opisał psycholog Herbert Fredenberger w 1974 roku. Definiował on wypalenie zawodowe jako „stan umysłowego i fizycznego wyczerpania spowodowany pracą”. W 12 krokach opisał, jak zachowują się ludzie i na co zwrócić uwagę diagnozując objawy wypalenia.

Potrzeba udowodnienia sobie, że potrafię

Pierwszą oznaką jest wygórowana ambicja: pragnienie sprawdzenia się w pracy zamienia się w szkodliwą determinację i przymus. Potrzebę pokazania współpracownikom, a przede wszystkim samemu sobie, że pod każdym możliwym względem wykonuję pracę wyśmienicie.

Pracowanie coraz ciężej

Aby spełnić swoje wysokie osobiste oczekiwania przyjmują coraz więcej pracy i przykładają się do niej coraz bardziej. Obsesyjnie potrzebują robić wszystko sami, co z kolei dowodzi, w ich przekonaniu, że są „niezastąpieni”.

Zaniedbywanie własnych potrzeb

W ich rozkładzie dnia nie ma miejsca na nic więcej oprócz pracy, nieistotne stają się inne potrzeby takie jak spanie, jedzenie, przyjaciele i rodzina. Tłumaczą sobie, że te wyrzeczenia są dowodem heroicznej wydajności.

Wypieranie istnienia problemu

Są świadomi, że coś się dzieje nie tak, ale nie widzą źródła problemów. Uporanie się z przyczynami ich nieszczęścia może wywołać kryzys i dlatego jest postrzegane, jako zagrożenie. Często pierwsze objawy fizyczne pojawiają się na tym etapie.

Zmiana systemu wartości

Izolacja, unikanie problemu oraz wyparcie się podstawowych potrzeb fizycznych prowadzi do zmian w ich postrzeganiu świata. Zmieniają swój system wartości, a istotne elementy takie jak przyjaciele lub hobby zostają całkowicie odrzucone. Jedyną miarą własnej wartości staje się praca. Osoby te stają się coraz bardziej emocjonalnie wypalone.

Zaprzeczenie

Rozwija się w nich nietolerancja względem współpracowników, postrzegają ich jako leniwych, głupich lub niezdyscyplinowanych. Kontakty towarzyskie stają się prawie nie do zniesienia. Cynizm i agresja stają się bardziej widoczne. Uważają, że ich zwiększające się problemy spowodowane są presją czasu i ilością pracy, a nie, że wynikają ze zmian w ich zachowaniu.

Wycofanie

Ograniczają kontakty towarzyskie do minimum, izolują się oraz otaczają murem. Czują, że ich sytuacja staje się coraz bardziej beznadziejna lub pozbawiona celu. Obsesyjnie trzymają się ustalonych reguł w pracy. Mogą szukać ukojenia w alkoholu lub narkotykach.

Widoczne zmiany w zachowaniu

Inne osoby z ich bezpośredniego otoczenia nie mogą nie zauważyć zmian w zachowaniu. Niegdyś aktywne i zaangażowane ofiary przepracowania stają się bojaźliwe, nieśmiałe i apatyczne. Wewnętrznie czują się coraz bardziej bezwartościowe.

Depersonalizacja

Utrata kontaktu z samym sobą. Nie widzą w sobie oraz innych nic wartościowego. Przestają zwracać uwagę na własne potrzeby. Ich perspektywa czasu zawęża się do teraźniejszości. Życie staję się szeregiem funkcji mechanicznych.

Wewnętrzna pustka

Ich wewnętrzna pustka rozszerza się nieubłaganie. Aby przezwyciężyć to uczucie, rozpaczliwie poszukują aktywności. Pojawiają się bardzo silne reakcje jak przesadna seksualność, przejadanie się, nadużywanie narkotyków lub alkoholu. Czas wolny to czas stracony.

Depresja

Na tym etapie syndrom wypalenia odpowiada depresji. Osoby te stają się obojętne, pełne zwątpienia, wyczerpane, przekonane, że w przyszłość nic dobrego nie może się wydarzyć. Każdy z objawów depresji może się pojawić, od wzburzenia do apatii. Życie traci sens.

Syndrom wypalenia

Prawie wszystkie ofiary wypalenia zawodowego mają na tym etapie myśli samobójcze, pragnąc w ten sposób uciec od swojej sytuacji. Kilka z nich je przeprowadza. W końcu, doznają całkowitego załamania psychicznego i fizycznego. Pacjenci w tej fazie wymagają natychmiastowej pomocy medycznej.